مالیات بر ارزش افزوده
یکی از مدرن‌ترین انواع مالیات، مالیات بر ارزش افزوده است. این شیوه اخذ مالیات که از چندین دهه قبل در کشورهای پیشرفته در حال اجرا است، از سال 1387 و با تصویب در مجلس شورای اسلامی، در ایران اجرایی شد.
معرفی
شیوه ای از پرداخت مالیات است که هزینه مالیات را از دوش تولیدکننده برداشته و بر روی زنجیره تولید، توزیع و مصرف تقسیم می‌کند. این روش که هم‌اکنون در بیش از 160 کشور جهان در حال اجرا است، در حقیقت نوعی مالیات غیرمستقیم و چندمرحله‌ای است که در هر مرحله از زنجیره تولید – توزیع – مصرف بر اساس ارزشی مبادله ای کالا اخذ می‌شود.
این نوع مالیات در هر بخش برای بهای کالا یا خدمات افزوده شده و توسط خریدار پرداخت و به فروشنده می‌شود پرداخت می‌شود. در این صورت دریافت‌کننده نیز مکلف است آن را به دولت پرداخت نماید.
ارزش افزوده چیست؟
ارزش افزوده به زبان ساده یعنی ارزشی که در هر مرحله به کالا یا خدمات افزوده می‌شود.
ارزش افزوده مربوط به کالا یا خدماتی است که زنجیره‌ای چندمرحله‌ای از تولید تا مصرف دارند پس طبعاً در هر مرحله از این زنجیره، به دلیل کاری که روی کالا انجام می‌شود، ارزشی به آن افزوده می‌شود. بهتر است با هم مثالی از ارزش افزوده را مرور کنیم.
قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران
این قانون برای اولین بار، در دهه 60 خورشیدی به صورت یک لایحه به مجلس شورای اسلامی ارسال شد. نمایندگان وقت مجلس پس از چند جلسه بررسی آن، با توجه به قرارگیری کشور در شرایط وخیم اقتصادی ناشی از جنگ، تصویب این لایحه را به صلاح ندانستند و به همین دلیل دولت این لایحه را از مجلس پس گرفت.
تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده چندین سال راکد ماند تا اینکه در اواخر دهه 70، بار دیگر لایحه این قانون شروع به تدوین شد و درنهایت این لایحه در سال 1380 تقدیم دولت شد. دولت نیز در سال 1381 ضمن تصویب این لایحه آن را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد.
شورای نگهبان پس از بررسی این لایحه ایراداتی به آن وارد کرد که این ایرادات در سه مرحله توسط کمیسیون اقتصادی مجلس بررسی و مرتفع شد. در نهایت در خردادماه 1387 شورای نگهبان این لایحه را تائید کرده و تصویب شد.
نحوه محاسبه
نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در ایران به روش «صورت‌‌حسابی» یا به‌اصطلاح «تفریقی غیرمستقیم» است.
در این روش خریدار هنگام خرید محصول علاوه بر بهای کالا، باید مالیات ارزش افزوده آن را به فروشنده پرداخت کند. فروشنده نیز موظف به دریافت این مبلغ بوده تا در پایان هر دوره مالیاتی آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
طبیعی است فروشنده واسطه، خود یک بار این کالا را خریداری کرده و در آن زمان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کرده است. میزان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی توسط فروشنده واسطه به سازمان امور مالیاتی، در واقع مابه التفاوت مالیات بر ارزش افزوده دریافتی و پرداختی او می شود.
فرمول محاسبه:
بهای کالا + (بهای کالا × نرخ مالیات بر ارزش افزوده) = بهای پرداختی نهایی توسط خریدار به فروشنده
قانون 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده
نرخ این نوع مالیات در ایران 9 درصد است.
از این 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده، 3 درصد عوارض سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، 1 درصد سهم حوزه سلامت و 27 صدم درصد سهم توسعه ورزش همگانی در کشور است. نرخ 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده دائمی نبوده و به فراخور شرایط اقتصادی کشور ممکن است توسط قانون گذاران افزایش یا کاهش یابد.
به طور مثال مالیات فصل بهار باید تا 15 تیرماه همان سال تسویه شود. بدیهی است که در صورت عدم تسویه‌حساب تا مهلت مقرر، برای افراد خاطی مطابق قانون جریمه در نظر گرفته می‌شود.
افرادی که مشمول دریافت مالیات بر ارزش افزوده از مشتریان خود هستند باید ضمن دریافت گواهی ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده، در موعد مقرر و از طریق سامانه مالیات بر ارزش افزوده مالیات بر ارزش افزوده خود را تکمیل و به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
مالیات بر ارزش افزوده به چه مشاغلی تعلق می‌گیرد؟
در نگاه اول باید گفت که شامل تمامی مشاغلی می‌شود که به نوعی به خریدوفروش کالا و خدمات می‌پردازند.
در اینجا لیستی از مشاغلی را می‌بینید که بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، موظف به پرداخت آن هستند.
مشاغل موظف:
- کلیه واردکنندگان
- کلیه صادرکنندگان
- کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و صنعتی
- بهره‌برداران از معادن
- ارائه‌دهندگان خدمات حسابداری، حسابرسی، دفترداری و همچنین خدمات مالی
- حسابداران رسمی شاغل و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران
- ارائه‌دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
- ارائه‌دهندگان انواع خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای، اعم از سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و طراحی سیستم
- هتل‌ها، متل‌ها، و مهمان‌پذیرها
- بنکداران، عمده‌فروش‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، واسطه‌های مالی، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها
- نمایندگان موسسه‌های تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی
- مؤسسات حمل‌ونقل موتوری و باربری؛ زمینی، دریایی و هوایی (غیر از مؤسسات حمل مسافر)
- مؤسسات مهندسی و مهندسی مشاور
- مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی
- فروشندگان طلا و جواهر
- فروشندگان آهن‌آلات
- صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها
- صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک
- صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
- چاپخانه‌داران
- صاحبان دفاتر اسناد رسمی
- صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای، دفاتر خدمات ارتباطی، دفاتر خدمات دولت الکترونیک و دفاتر خدمات الکترونیک شهر
- صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
- چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی
- اغذیه‌فروش‌های زنجیره‌ای با مالکیت یا نام و نشان تجاری واحد
- صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی
توجه داشته باشید که این لیست به‌صورت کلی از قانون مالیات بر ارزش افزوده برداشت‌شده است. جهت حصول اطمینان از اینکه کسب‌وکار شما، مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده است یا خیر، با مشاوران مالیاتی تکس اد تماس بگیرید.
جدول کالاها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده
مطابق اصل 51 قانون اساسی، هیچ نوع مالیاتی وضع نمی‌شود، مگر اینکه به‌موجب قانون معافیت‌ها و بخشودگی‌های آن مشخص‌شده باشد. مالیات بر ارزش افزوده نیز از این قانون مستثنا نیست و در خود معافیت‌هایی در نظر گرفته است.
برای اینکه فشار مالیات از دوش اقشار کم‌درآمد کاسته شود، قانون مالیات بر ارزش افزوده معافیت‌هایی را برای برخی کالاها و خدمات در نظر گرفته است. در کنار این‌ها، برخی معافیت‌ها نیز جنبه فرهنگی و ملی دارند.
لیست کالاها و خدماتی که معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند را در زیر می‌خوانید:
تمامی محصولات معاف
- محصولات کشاورزی فرآوری نشده
- دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل و نوغان
- انواع کود، سم، بذر و نهال
- آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان
- کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
- کالاهای اهدایی به‌صورت بلاعوض به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأیید هیئت‌وزیران و حوزه‌های علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا
- کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور می‌شود
- اموال غیرمنقول
- انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی (انسانی، حیوانی و گیاهی) و خدمات توان‌بخشی و حمایتی
- خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع قانون مالیات‌های مستقیم
- خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، مؤسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه مجـاز و خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس
- خدمات حمل‌ونقل عمومی مسافری درون و برون‌شهری جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی
- فرش دستباف
- انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آئین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های علوم تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش‌وپرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیئت‌وزیران می‌رسد
- خوراک دام و طیور
- رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه‌ها بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیئت‌وزیران می‌رسد
- اقلام با مصارف صرفاً دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی بر اساس فهرستی که بـه پیشنهاد مشـترک وزارت دفاع و پشـتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران می‌رسد.
حالا و با خواندن این مقاله ، به‌خوبی به چند و چون این قانون آشنا شدید. هرچند فهم کامل این قانون به دلیل پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های آن، برای همه ممکن نیست.
اگر کسب‌وکار شما مشمول قانون مالیات است و هنوز با پرداخت آن مشکل‌دارید، همین حالا می‌توانید از مشاور مالیاتیTax ad جهت دریافت مشاوره مالیاتی در این حوزه کمک بگیرید.
